Recensie van “Asaray” in Haagse Courant, 12 november 1997

Oud-ambassadeur brengt nomadenprins tot leven

Hij sliep in nomadententen, reisde met de Transsiberië-express over de Aziatische steppe, werkte op de ambassades van Peking en Moskou en trok dikwijls door het Verre Oosten.

Carl Barkman stopte al deze ervaringen in het boek’ Asaray, nomade tussen Rusland en China’. Een klein maar bont gezelschap van gepensioneerde ambassadeurs en oud-politici waren vorige week naar de presentatie van deze roman gekomen. Onder de bezoekers oud-minister van buitenlandse zaken Van der Klaauw en mr. Scholten, tot voor kort vice-voorzitter van de Raad van State. Zij zagen hoe Barkman het eerste exemplaar van zijn nieuwe boek ontving uit handen van oud ambassadeur en schrijver Carel-Jan Schneider, alias F. Springer.

De tweede roman van Barkman is een op historische feiten gebaseerd verhaal over het leven van de nomadenprins Asaray. Zijn volk, de Torgoeten-Mongolen, wordt in de achttiende eeuw in hun bestaan bedreigd door Rusland. Asaray is tweede zoon van de nomadenvorst en daarom wordt hij door de Russen gegijzeld en in St. Petersburg heropgevoed. Ondanks alle ontberingen en verleidingen waaraan de jonge boeddhistische prins bloot staat, blijft hij zijn volk trouw. Tijdens een dramatische tocht door Centraal-Azië komt het volk in aaraking met de oosterse cultuur. Asaray speelt een belangrijke politieke rol bij de confrontatie met de Chinese machthebbers.

In het boek beschrijft Barkman drie Aziatische beschavingen. De Russische van Catherina de Grote, het China van Ch’ien-lung en de cultuur van de Kalmukken, zoals de Torgoeten ook wel genoemd worden. Het is geen toeval dat het verhaal zich juist hierop toespitst, meent Barkman. “Ik heb Chinees en Russisch gestudeerd en hield me bezig met de betrekkingen tussen die landen. Ik heb ook een studie van de Torgoeten gemaakt”.

Na zijn studie werkte de auteur onder meer op de ambassades in China, Moskou en Tokio. Hij heeft in die periode ook veel gereisd in Rusland, Mongolië en China. Zijn ervaringen in China verwerkte hij in het boek ‘Drakendans’, dat ging over het lijden van een Chinees gezin onder het regime van Mao Zedong. Eerder schreef hij al een boek over het kolonelsbewind in Athene en werkte mee aan een biografie over de ambassadeurschrijver en sinoloog R.H. van Gulik, schrijver van de bekende Rechter-Tie-verhalen.

Barkman heeft een uitstraling zoals je van een voormalig ambassadeur mag verwachten: een heer van stand, netjes gekleed in pak en zorgvuldig in zijn woordkeus. Het contrast tussen de beschaafde wereld van de schrijver en het ruwe bestaan van de hoofdfiguur uit zijn roman is groot. Voor Barkman was dit verschil niet onoverkomelijk. Hij werd gegrepen door het leven van de Nomadenprins. “Dat de zoon van de vorst wordt gegijzeld door de Russen, vond ik een fascinerend gegeven. Een boeddhistisch opgevoede jongeman die naar Petersburg wordt gebracht. Hoe reageert zo’n jongen op een cultuur die totaal anders is dan de zijne. Ik moest er wel een roman over schrijven”.

Barkman vernam voor het eerst van Asaray via een Torgoetenprinses. Haar familie vertelde hem de verhalen die door mondelinge overlevering al jaren de ronde deden onder de Torgoeten. Met deze verhalen in het achterhoofd begon Barkman aan een onderzoek. Dat nam jaren in beslag.

In de meeste boeken en bibliotheken vond hij weinig over de Torgoeten en nog minder over Asaray. Barkman moest daarom tot het uiterste gaan om aan informatie te komen. “Ik heb enorm veel onderzoek gedaan. Ik ben naar de British Library in Londen geweest. In de tijd dat ik bij de NAVO werkte, kon ik ook in de Library of Congres bij het Witte Huis in Washington terecht. Dat is de grootste bibliotheek van de wereld. Ik vond daar erg veel”.

“Ik wilde dat het verhaal zou kloppen. Als ik Asaray in St. Petersburg langs een kerk liet lopen, moest ik wel weten of die er toen al stond of dat-ie op dat moment in puin lag”.

Vanuit de historische gegevens over het volk en de cultuur is Barkman uiteindelijk aan de slag gegaan. Hij heeft daarbij de ontbrekende stukjes in de puzzeI over Asaray met zijn eigen fantasie ingevuld.

Maar na alle omzwervingen en onderzoek is het werk nu gedaan. ‘Asaray’ werd vorige week de wereld ingestuurd. Barkman is op zijn 78ste aan een volgend boek toe.

René Bouwmeester